Nước tiểu ẩn chứa nhiều bí ẩn mà chúng ta chưa hề biết. Thực chất của quá trình tạo thành nước tiểu là gì các bạn có tìm hiểu bao giờ chưa? Bài viết này chúng ta cùng đi khám phá kiến thức về chủ đề nước tiểu.
Thực chất của quá trình tạo thành nước tiểu là gì
Đây là một quá trình lọc máu và thải bỏ các chất cặn bã, các chất độc, các chất thải khỏi cơ thể để cân bằng nội môi hay duy trì ổn định cơ thể sống của con người.
Quá trình lọc máu và tạo ra nước tiểu diễn ra ở cầu thận. Đây cũng là quá trình hấp thụ lại các chất dinh dưỡng như H2O và các ion hay Na+, Cl–….
Quá trình tạo thành nước tiểu cũng là để bài tiết tiếp các chất cặn bã như: axit uric, creatin,…
Các quá trình này diễn ra cuối cùng ở ống thận và biến nước tiểu đầu thành nước tiểu chính thức. Chúng ta có thể hiểu rằng, nước tiểu đầu là nước tiểu không có các tế bào máu và protein. Còn nước tiểu cuối là nước tiểu có chứa các thành phần này hấp thụ lại rồi thải ra bên ngoài.
Quá trình tạo ra nước tiểu trải qua 3 giai đoạn chính đó là: lọc ở cầu thận, trình tái hấp thu các chất từ ống thận vào máu, bài tiết một số chất thải từ máu vào lại ống thận và như thế nước tiểu được tạo ra.
Quá trình lọc nước tiểu ở cầu thận
Cứ mỗi phút trôi qua sẽ có khoảng 1 lít máu qua thận. Như vậy tức là một giờ cơ thể chúng ta có thể lọc 60l máu và có 7.5 lít dịch lọc được tạo ra. Đồng nghĩa với việc người bình thường trong cơ thể sẽ có 5 lít máu, chảy qua thận 288 lần 1 ngày và cứ 5 phút thì đi qua 1 lần, đó là quá trình lọc máu ở thận.
Cầu thận được cấu tạo bởi một mạng lưới mao mạch xếp song song nhau và được bao quanh bởi bao Bowman.
Quá trình lọc máu qua cầu thận phụ thuộc vào hai yếu tố là là lỗ lọc và áp suất lọc.
- Các lỗ lọc ở màng lọc cầu thận là lớp lọc các vật thể to ở lại, chỉ có vật thể bé đi qua, còn áp suất lọc sẽ giúp các vật thể to có thể qua được đây.
- Áp suất lọc là sự chênh lệch giữa huyết áp trong mao mạch và áp suất trong huyết tương cộng với áp suất thủy tĩnh trong khoang Bowman tạo nên áp suất để lọc tại cầu thận. Quá trình này sẽ lọc ra nước tiểu đầu.
Thành phần của nước tiểu đầu gồm các chất như: đường glucose, acid amin, Na+, K+, HCO3-, Cl-…tuyệt nhiên không có protein ở nước tiểu đầu vì quá to nên không qua được màng lọc.
Quá trình bài tiết và tái hấp thu của ống thận
Nước tiểu đầu sau khi được lọc ở cầu thận vẫn chứa những chất dinh dưỡng cần thiết nên được tái hấp thu tại ống thận. Có khoảng 170 – 180 lít nước tiểu đầu tạo ra nhưng chỉ có khoảng 1 – 2 lít nước tiểu cuối được thải ra môi trường.
Tái hấp thu Natri thực hiện ở ống lượn gần bên trong ống thận. Khoảng 65% thành phần này được hấp thu trở lại. Ngoài ra ống lượn gần còn tái hấp thu đường. Ống lượn gần sẽ tái hấp thu hết glucose trong dịch lọc nếu nồng độ glucose dưới 180mg/100ml huyết tương; còn nếu trên 180mg/100ml huyết tương thì bạn đã bị tiểu đường.
Tiếp theo là quá trình hấp thụ lại nước. Cũng có khoảng 65% nước được tái hấp thu ở quá trình này. Cùng với đó là khoảng 65% K+ trong dịch lọc cũng được tái hấp thu lại. Ngoài ra còn có protein, acid amin, clorua, ure cũng như bicarbonat được tái hấp thu.
Đối với ống thận xa, chúng ta tiếp tục có các quá trình tái hấp thu một lần nữa:
Natri sau khi qua dịch lọc đến ống lượn xa còn khoảng 10% và nó tiếp tục được tái hấp thu với sự hỗ trợ của hormon vỏ thượng thận là aldosteron làm cho quá trình này dễ dàng hơn.
Nước cũng tiếp tục được tái hấp thu ở ống thận xa khi khoảng 18 lít sẽ được hấp thu lại trong vòng 1 ngày và còn lại khoảng 18 lít tiếp tục xuống ống góp.
Các chất khác như clorua cũng được tái hấp ở ống thận xa này. Ở đây cũng bắt đầu diễn ra quá trình bài tiết các chất như kali, các gốc acid H+ và amoniac.
Cuối cùng là đến với ống góp: Ở đây quá trình tái hấp thu và bài tiết vẫn diễn ra. Nhưng quan trọng nhất là hấp thụ lại nước, với sự hỗ trợ của các hormone. Lượng nước được tái hấp thu trở lại vào khoảng 16.5l mỗi ngày và được cô đặc còn lại nước tiểu thải ra khoảng 1.5l sau khi đổ vào bể thận, rồi theo ra môi trường. Khi đến giai đoạn thải, thành phần nước tiểu chỉ còn nước, các chất cặn bã.
Thực chất của quá trình tạo thành nước tiểu là gì đã được giải thích rất rõ ở bài viết này. Các bạn còn thắc mắc nào có thể đặt câu hỏi để chúng tôi giải đáp dần dần nhé. Cảm ơn các bạn đã theo dõi.